هوش مصنوعی، لیزر و کوانتوم

به گزارش مرکز ارتباطات و اطلاع‌رسانی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، فناوری‌های کوانتومی، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین نوآوری‌های علمی، توانایی بالقوه‌ای در تغییر بنیادی زندگی انسان‌ها دارند. این فناوری‌ها در حال ایجاد تحولی عظیم در حوزه‌های مختلف هستند و به سرعت به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین فناوری‌های برافکن در دنیا شناخته می‌شوند.

در این راستا، نقش معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری در توسعه و بهره‌برداری مؤثر از این فناوری‌ها قابل توجه است.

فناوری‌های کوانتومی به فناوری‌هایی اطلاق می‌شود که با استفاده از قوانین مکانیک کوانتومی ساخته شده باشند؛ مکانیک کوانتومی علمی است که به شناخت ذرات بسیار کوچک مانند اتم‌ها و فوتون‌ها (ذرات تشکیل‌دهنده‌ی نور) و قوانین حاکم بر آن‌ها می‌پردازد.

این علم تفاوت‌های زیادی با مکانیک نیوتونی و کلاسیک دارد، که آن‌ها خود بن‌مایه‌ بسیاری از ابزارهای زندگی امروزی هستند. به دلیل این تفاوت‌ها، می‌توان با استفاده از علم کوانتوم به فناوری‌هایی دست یافت که بسیار پیشرفته‌تر از فناوری‌های کلاسیک مشابه خود هستند.

فناوری‌های کوانتومی به‌طور کلی در سه حوزه‌ی رایانش و محاسبات کوانتومی، ارتباطات کوانتومی و حسگری کوانتومی دسته‌بندی می‌شوند.

نقش معاونت علمی در توسعه فناوری‌های کوانتومی

معاونت علمی به‌عنوان نهاد سیاست‌گذار در حوزه علم و فناوری کشور، برنامه‌های جامعی برای توسعه فناوری‌های کوانتومی تدوین کرده است.

از بزرگ‌ترین چالش‌ها، کمبود نیروی انسانی متخصص در این زمینه است. دقت آموزشی و تربیت نیروهایی که بتوانند در حوزه‌های متنوعی از جمله ریاضی، علوم کامپیوتر، فیزیک، شیمی، مکانیک، برق، مواد و فناوری اطلاعات فعالیت کنند، از اولویت‌های این معاونت محسوب می‌شود.

در این راستا، معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری درنظر دارد تا با استفاده از ظرفیت اساتید دانشگاه‌ها در رشته‌های مهندسی و به منظور آشنایی دانشجویان این رشته‌ها با علوم و فناوری‌های کوانتومی، از تدریس آن در رشته‌های مهندسی حمایت کند.

بنیاد ملی علم ایران نیز به عنوان همکار ستاد هوش مصنوعی، لیزر و کوانتوم، در کنار ستاد نقشی اجرایی در این زمینه ایفا خواهد کرد.

رشته‌های متقاضی

برای شرکت در این فراخوان‌، متقاضی می‌بایست در یکی از حوزه‌های مهندسی برق، مهندسی شیمی، مهندسی مکانیک، مهندسی مواد، مهندسی کامپیوتر و علوم کامپیوتر، مهندسی فناوری اطلاعات، علوم ریاضی و آمار و یا فیزیک عضو هیئت علمی باشد.

متقاضی می‌بایست با حوزه علوم وفناوری‌های کوانتومی آشنایی داشته باشد یا با یک عضو هیئت‌علمی که با علوم و فناوری‌های کوانتومی آشنایی دارد، طرح مشترک ارائه دهد متقاضی باید دوره را برای تدریس در یکی از دانشکده‌های مرتبط با رشته‌های فوق تعریف و اجرا کند.

تجربه ۳ سال تدریس به عنوان عضو هیئت‌علمی دانشگاه از دیگر الزامات پذیرش تقاضاها در قالب این فراخوان است.

متقاضیانی که در این فراخوان پذیرفته می‌شوند طی فرصت دو هفته‌ باید موافقت دانشکده برای ارائه درس در نیمسال اول سال تحصیلی ۱۴۰۵-۱۴۰۴ را به صورت مکتوب اخذ و پیش از امضای تفاهم نامه همکاری به بنیاد ارسال کنند.

متقاضیان ضمن ارسال فرم پروپوزال تکمیل شده باید، حکم هیئت‌علمی، رزومه و سوابق مرتبط با کوانتوم را به سامانه مدیریت پژوهش بنیاد ملی علم ایران، ارسال کنند. نمونه فرم پروپوزال از این‌جا قابل دریافت است.

فرآیند ارسال

مهلت ارسال طرح‌ها تا اول اسفند ۱۴۰۳ است و فرآیند داوری و اعلام تصویب طرح‌های برگزیده تا ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ ادامه خواهد داشت. همچنین فرآیند اجرای طرح‌ها از خرداد ۱۴۰۴ و تدریس از مهر ۱۴۰۴ آغاز خواهد شد. روند حمایت تا پایان سال ۱۴۰۴ شروع می‌شود.

سقف حمایت از این فراخوان ۱۵۰ میلیون تومان شامل هزینه‌های نیروی انسانی شامل متقاضی و دستیاران و ضبط جلسات است.

شیوه ارائه درخواست

پژوهشگران برای ثبت‌نام می‌توانند به سامانه مدیریت پژوهش بنیاد ملی علم ایران (سامانه کایپر) با نشانی rtms.insf.org مراجعه و از طریق بخش متقاضیان/ پژوهشگران اقدام کنند. درصورتی‌که در این سامانه پروفایل مشخصات فردی وجود نداشته باشد، ابتدا ثبت‌نام کرده و سپس به‌وسیله نام کاربری (Email) و رمز عبور اعطا شده وارد سامانه شوند، پس از ورود در بخش ارسال طرح جدید می‌توانید از کارتابل فراخوان آموزش کوانتوم اقدام به ارسال طرح کنند.

همچنین پس از مطالعه توضیحات فراخوان می‌توانند در صورت داشتن هرگونه سؤال و ابهام از طریق پروفایل خود در سامانه کایپر (rtms.insf.org) خطاب به واحد مدیریت ارتباط با جامعه و صنعت تیکت ثبت کنند. درخواست‌ها از سوی مدیریت ارتباط با جامعه و صنعت در همان قسمت، در اسرع وقت پاسخ داده خواهد شد.

بر این اساس، از اساتید مستعد و توانمند در آموزش علوم و فناوری‌های کوانتومی در رشته‌های مهندسی، دعوت می‌شود تا با ارائه سرفصل‌های اموزشی برای ارائه یک درس مرتبط با علوم وفناوری‌های کوانتومی که برای رشته مهندسی اختصاصی‌سازی شده، در این برنامه شرکت کنند.

پس از دریافت پیشنهادات اساتید از سوی ستاد هوش مصنوعی، لیزر و کوانتوم و همچنین بنیاد ملی علم، سرفصل‌های ارسالی مورد داوری قرار گرفته و در نهایت حداکثر ۲۰ پیشنهاد برتر مورد حمایت بنیاد قرار خواهد گرفت.